Ursulagebouw

Rijksmonument
Baroniestraat 22 (tot 1949 Nieuwe Kerkstraat 22)
St Ursula klooster met de kapel

Het grote U-vormig kloostergebouw werd op 11 september 1911 opgeleverd.
Gebouw was klooster, tegelijk schoolgebouw en pensionaat. Klooster was vooral in de oostvleugel.
Het gebouw had al in 1911 veel functies zoals klooster, school, pension voor meisjes en personeel.
In de afgelopen honderd jaar heeft het gebouw veel andere doelen gediend. Toch waren er weinig veranderingen aan het gebouw nodig. Het oogt nog net als 100 jaar geleden. Het Ursula-klooster is daarmee een “schoolvoorbeeld” van duurzaamheid.

Het centrale kloostergebouw is rijksmonument. In de rijksomschrijving zijn de namen van de architect (en de aannemer) verkeerd gespeld.
Klik hier voor de beschrijving door de Rijksdienst in apart tabblad

Architect Leo Goijaerts uit Tilburg tekende het gebouw. En hij hield toezicht op de aanbesteding en bouw. Klik voor apart document over Leo Goijaerts.

Hieronder worden de vele functies en de historie van het gebouw uitgebreid belicht.
De pensionaires sliepen op de 2e etage in slaapzalen. Die werden met een deftig Frans woord “dortoirs” genoemd. Tussen 1911 en 1957 woonden er soms wel 120 meisjes tegelijk in het klooster.

Naast gebruik als klooster, school en pensionaat werd het gebouw in de beide wereldoorlogen ook gebruik als slaapplaats voor militairen en als ziekenhuis.
Na 1970 trokken de zusters zich geleidelijk terug uit het onderwijs. Een deel van het gebouw werd ingericht om bejaarde zusters te verzorgen en te verplegen.
In 1985 vertrok de laatste zuster en werd het klooster omgebouwd tot de huidige woningen, studentenkamers en kantoren.

Bouwtekeningen

Schoolsoorten waar Ursulinen les gaven:

Schooltype	Herkomst leerlingen	Periode	Locatie
Bewaarschool 4-6 jarigen	Breukelen	Sinds 18 mei 1908	In de pastorie van de H.Hart 1 jaar later naar de Angelaschool verhuisd
Leerschool 6-12 jarigen	Breukelen	Sinds 17 mei 1909	In de Angelaschool
Voorbereidend jaar naar kweekschool 13 jaar	Pensionaires	Sinds 11 sept 1911 werd in 1921 omgezet in ULO	In het Kloostergebouw
ULO 13-16 jarigen (ULO en MULO zijn twee afkortingen voor hetzelfde schooltype)	Pensionaires	Sinds 1921 1 sept 1949 werd deze ULO opgeheven	>In de Angelaschool Vanaf 7 jan 1932 eigen gebouw achter het klooster: Mariaschool
MMS 13-16 jarigen	Boxtel, Liempde, Vught, Esch	Sept 1947 totdat het schooltype verdween door de Mammoetwet in 1968	Mariaschool
Kweekschool 14-16 jarigen	Pensionaires	Sinds 11 sept 1911 Geld van regering droogde op rond 19361938 einde kweekschool	In het Kloostergebouw
HAVO Bracbant 13-18 jarigen	Voor het eerst ook jongens	Sept 1968	Mariaschool en in het klooster

Vanaf 1969 werden ook bejaarde zusters verzorgd in een deel van het klooster. In 1985 vertrokken alle Ursulinen uit Boxtel.
Het gebouw was in 1911 groot en modern ingericht. Er was stromend water, verwarming en zelfs electriciteit. De Ursulinen hebben veel geld en menskracht geïnvesteerd in het onderwijs.
In 1909 werd de Angelaschool gebouwd door de zusters. In 1910 een herenhuis en een boerderij tegen het Smalwater aan. In 1911 het klooster.
De architect heet Leo Goijaerts. Zie aparte pagina over hem.
Michaël Bedeaux was een grote Tilburgse aannemer.
Het grote gebouw werd in korte tijd neergezet.
21 maart 1910 werd gekozen welke aannemer het gebouw mocht neerzetten.
11 september 1911 sliepen zusters en kwekelingen voor het eerst in het gebouw.

hkb04667 rondom het gebouw ligt nog afval van de bouwers. We kijken vanaf het oosten, tegenwoordig staat de kapel tegen deze gevel aangebouwd. klik hier voor grotere foto

Maandag 18 september 1911 werd het klooster ingewijd door Pastoor Eras.
Zie onderstaand verslag in de krant “Centraal Brabant”. De verslaggever heeft diverse namen niet helemaal juist gespeld. De spelling van de naam van de architect moest zijn: Goijaerts. Aannemer Michaël Bedaux. De mis was van J.G.E. Stehle. Ook is het hele stuk in de oude spelling gesteld.

INZEGENING DER R. K. KWEEKSCHOOL TE BOXTEL
Eenige weken geleden werd in alle stilte de kapel en het nieuwe St.Ursulaklooster in de parochie Breukelen te Boxtel, door den ZeerEerw. Pastoor J.Eras ingezegend. Maandagmorgen had de inzegening plaats in de daaraan verbonden R. K. Kweekschool voor onderwijzeressen en der gebouwen door de kweekelingen bewoond.
Sedert acht dagen zijn de klassen hervat. De nieuwe kweekschool telt 89 leerlingen, 80 internen en 5 externen, (3 cursussen en 2 voorbereidende klassen)
Voor de plechtige inzegening waren verschillende onderwijsautoriteiten uitgenoodigd o.a. Mgr. A. F. Diepen als inspecteur van het katholiek onderwijs, doch tot zijn leedwezen was hij verhinderd deze plechtigheid bij te wonen.
De Eerw. Zusters wilden aan deze plechtigheid slechts een stil, huiselijk karakter geven, daarom waren de autoriteiten van Boxtel, geestelijke of wereldlijke, niet genoodigd. Tegenwoordig waren bij de plechtigheden alleen het kerkbestuur der parochie Breukelen, waartoe het klooster behoort, en de kapelaan dier parochie, de WelEerw. Heer Nuijens. Voorts de vroegere kapelaans der parochie, de ZeerEerw. Heeren H.J. v.Duren, pastoor te Esch en H.J.M. Donders, kapelaan te Woensel en de vroegere rectoren der Eerw Zusters Ursulinen, de WelEerw. Heeren A. Welten en F. v. Zeeland en de tegenwoordige rector, de Zeer Eerw. Heer F.Meijring. Van het leekenonderwijspersoneel waren tegenwoordig de heeren H.Hendriks te Boxtel, E. Tervooren, Vught en mej. Mesenig.
Ook de vroegere directice der Kweekschool te Vught (Mariaoord) Mère Joseph en de provinciale overste Mère Augustine, waren voor deze plechtigheid overgekomen.
Nog waren tegenwoordig de heren Goyaards, architect, Bedoux en Van Eijck, aannemers en v.d. Biggelaar opzichter van den bouw.
Om halftien werd in de kapel het H.Misoffer opgedragen door den ZeerEerw. Heer J. M. Eras, pastoor der parochie Breukelen geassisteerd door zijn beide broeders, de ZeerEerw, heeren H.M. Eras, pastoor te Berkdijk en A.P. Eras, pastoor te Tilburg.
De geheele communauteit, de kweekelingen en de genoodigden woonden het H. Misoffer bij.
Het zangkoor der Eerw. Zusters zong op zeer verdienstelijke wijze de Mis ”Salve Regina”van Stähle.
Na de H. Mis werd door den celebrant het “Veni Creator” aangeheven, dat door het koor der Zusters werd voortgezet. Na de verschillende liturgische gebeden trok de stoet processiegewijze, met het kruis voorop, naar de verschillende schoollocalen. In de gymnastiekzaal had de wijding plaats van het kruis, als het “librum vitae”, het boek des levens. Dan bidt de priester, dat de
kinderen mogen leeren uit dit verheven boek, dat gaat boven alle aardsche wijsheid. Vervolgens werden de andere lokalen, slaapzalen, refter enz. ingezegend, waarna de stoet terugkeerde in de kapel.
Hier hield nu de ZeerEerw. Heer pastoor J.Eras, een prachtige rede tot de Zusters en de kinderen. “Gratias agamus Domino Deo nostro”, aldus begon de gewijde redenaar Laten wij den Heer dank brengen voor het grootsche werk, dat heden hier is voltrokken. Dezen morgen heb ik het H. Misoffer opgedragen om God dank te zeggen voor de grootsche stichting, hier gewrocht, en vooral toen ik de prefatie zong en gekomen was bij de woorden: “gratias agamus Domino Deo nostro”, toen voelde ik dat zóó innig, dat ik er met recht aan kon toevoegen: “vere dignum et justum est”, ja, het is waarlijk
billijk en rechtvaardig. Laten we den Heer dank zeggen voor het groote werk, dat hier onder zijn leiding is tot stand gekomen en we mogen zeggen: Gelukkig tot stand gekomen, zonder noemenswaardige ongevallen. Spreker ging nu in het kort na de wordings geschiedenis dezer grootsche stichting: Het was op den Paasch-Zaterdag 1905 toen in de kerk van het H.Hart voor het altaar van O. L. Vr. van Altijddurenden Bijstand het zaadkorreltje is uitgestrooid, uitgestrooid door Gods Voorzienigheid, door de hand van kapelaan H. J. Donders, toenmaals kapelaan aan de kerk, en de tegenwoordige Moeder-Overste Mère Joseph. Kapelaan Donders was de man, die het werktuig was in de hand van Gods Voorzienigheid. Hij zaaide het nederige korreltje, dat thans is geworden een machtige cypres, onder wiens schaduw nu werken heilige vrouwen, navolgsters der H. Ursula.
Patoor Eras spoorde de Eerw. Zusters aan, God niet allen te bedanken met woorden, doch Hem dagelijks dank te zeggen door haar goede werken. Als pastoor der parochie van het H.Hart dankte hij de Zusters voor hetgeen zij de laatste 6 jaar reeds gedaan hebben voor het welzijn der kinderen in de dagscholen, hij dankte haar ook in naam van al zijn parochianen.
Ik wensch u toe, Eerw. Zusters, dat de zegen van het Allerh. Hart van Jezus, aan wien deze parochie is toegewijd, nederdale op u. Verwacht geen dank voor uw werken van deze wereld, dit zou ook niet goed zijn, want dan zou op u van toepassing zijn het woord: zij hebben hun loon reeds ontvangen op deze wereld. Maar in den hemel zult gij, Zusters, het loon vinden dat Christus u zal geven.
Vervolgens spraak pastoor Eras eenige woorden tot de Kweekelingen. Gij zijt hier toevertrouwd aan deze engelen van liefde, weest haar onderdanig en gehoorzaam.
Na de toespraak van pastoor Eras werden de genoodigden in de receptiezaal ontvangen en vereenigde hen een gezellige lunch.
De ZeerEerw. Heer F. Meyring, rector van het klooster, bracht een toost uit op pastoor Eras en dankte hem namens de Zusters voor al hetgeen hij gedaan heeft voor de totstandkoming van dit huis. De Zusters zullen hem immer dankbaar zijn door haar gebed. Spr. sprak den wensch uit, dat pastoor Eras nog lange jaren getuige moge zijn van den steeds toenemende bloei en groei der Kweekschool.
Natuurlijk was het Maandag ook voor de kweekelingen een feetsdag.
De plechtigheid werd besloten met een Lof en “Te Deum”. 18 september 1911 (krant is van 20 sept 1911)

In hun eigen kroniek schrijven de zusters over 1907:
In een uit 1925 daterende gemeentegids lezen we over dit complex het volgende: “Het Ursulaklooster te Boxtel staat bekend als een der fraaiste nonnenkloosters in den lande. Het heeft in zijne Kweekschool uitstekend modern ingerichte lokalen, zowel voor het geven van lessen als voor andere doeleinden. Door de gehele inrichting is elektrische verlichting, centrale verwarming en ene eigen drinkwaterleiding aangelegd. De gezonde, vrije ligging, niet bekneld door de drukke straten en aangrenzende gebouwen, waarborgt de hygiënische opvoeding der kwekelingen. Zowel in- als uitwendig is het pensionaat St.Ursula, dat gelegen is naast de Rooms Katholieke Kerk te Breukelen, een bezichtiging overwaard.”

Naast het kloostergebouw waren er veel bijgebouwen.

Kapel
In 1926 werd de kapel bijgebouwd.
Blauwdrukken door architect Caspar Fransen uit Roermond. Omdat de architect Leo Goijaerts in 1918 overleden was, kozen de zusters een andere architect om de kapel te tekenen.
7 augustus 1926 tekende de aannemer (Cuppen en zoon uit Horst Sevenum) op de bouwtekening, als bewijs dat hij de opdracht aannam. Opzichter tijdens de bouw was Egbertus Maats uit Sittard.
21 oktober 1926 werd de eerste steen voor de kapel gelegd door pastoor Eras.
Bouwtekeningen:

Tot 2014 werd de kapel gebruikt voor dans- en muziek-lessen. Op de 1e en 2e etage zijn woningen.

Mariaschool
In 1931 werd een apart schoolgebouw voor de ULO-leerlingen neergezet op het achter terrein. Dit gebouw stond bekend als de Mariaschool en is daarna meerdere malen vergroot.
7 januari 1932 wijdde rector Vissers de nieuwe MULO in. De school telde toen vooral pensionaires als leerling. Er waren weinig Boxtelse meisjes op deze school.
De slaapzaal der ULO leerlingen

Houten villa
Waarschijnlijk in 1925 lieten de Ursulinen een luxe houten huis bouwen wat bekend stond als de houten villa. Zie verder Baroniestraat 18.

Vanaf 1911 tot ong 1955 heeft er een hoog hekwerk om het klooster gestaan.
Nadien zijn de natuurstenen koppen in de tuin van Villa Catherina aan de Bosscheweg terecht gekomen.

Kunstwerken
In augustus 1989 werd er een kunstwerk voor de hoofdingang gebouwd door de Boxtelse kunstenares Antonie Eikemans. Het kunstwerk functioneert als ontmoetingsplaats.

De ouders van zuster Gertuud schonken haar een antiek houten kruisbeeld.
Dat heeft lang op de Angelaschool gehangen, zodat de zuster het vanuit haar raam kan zien hangen.
Weer en wind zouden op den duur het beeld ernstig beschadigen. Daarom nam stichting Hartje Boxtel in 1987 het initiatief om een kunstof-kopie van het beeld te gieten.
Het houten kruis hangt tegenwoordig in de Petruskerk. De kopie van kunsthars hangt op het kerkhof rondom de Petruskerk.

De zusters lieten in 1908 de Angelaschool bouwen.
Ten oosten daarvan lieten ze in 1909 een herenhuis bouwen.
Tegelijk werd de boerderij en de grote brug aanbesteed. Zie Baroniestraat 20
Ten westen daarvan liet de pastoor Villa Eras bouwen voor zijn schoonzus die weduwe was geworden. Zie aparte pagina over Baroniestraat 43.

Verder lezen:
-Over kloosterordes waaronder de zusters Ursulinen schreef Hans Pel het boek “Dienstbaar en Gedreven”
april 2006
-Op onze Beeldbank Boxtel, voor meer foto’s Ursula klooster.