Ba22

Rijksmonument
Baroniestraat 22 (tot 1949 Nieuwe Kerkstraat 22)
St Ursula klooster

Luchtfoto KLM aerocarto mei 1933

Groot U-vormig kloostergebouw
Oplevering 11 september 1911
Gebouw was klooster, tegelijk schoolgebouw en pensionaat.
Klooster vooral in de oostvleugel.
Het gebouw had al in 1911 veel functies zoals klooster, school, pension voor meisjes en personeel.
In de afgelopen honderd jaar heeft het gebouw veel andere doelen gediend. Toch waren er weinig veranderingen aan het gebouw nodig. Het oogt nog net als 100 jaar geleden. Het Ursula-klooster is daarmee een “schoolvoorbeeld” van duurzaamheid.

Het centrale kloostergebouw is rijksmonument.
Beschrijving door rijksdienst, opent in apart tabblad
In de rijksomschrijving zijn de namen van de architect (en de aannemer) verkeerd gespeld.

Architect Leo Goijaerts uit Tilburg tekende het gebouw. En hij hield toezicht op de aanbesteding en bouw.
Zie apart document over Leo Goijaerts.

Hieronder worden de vele functies en de historie van het gebouw uitgebreid belicht.
De pensionaires sliepen op de 2e etage in spaalzalen. Die werden met een deftig Frans woord “dortoirs” genoemd. Tussen 1911 en 1957 woonden er soms wel 120 meisjes tegelijk in het klooster.

Op het bord is geschreven: “Omgang met edele menschen is altijd een kweekplaats voor braafheid en deugd”. klik hier voor grotere foto

Naast gebruik als klooster, school en pensionaat werd het gebouw in de beide wereldoorlogen ook gebruik als slaapplaats voor militairen en als ziekenhuis.
Na 1970 trokken de zusters zich geleidelijk terug uit het onderwijs. Een deel van het gebouw werd ingericht om bejaarde zusters te verzorgen en te verplegen.
In 1985 vertrok de laatste zuster en werd het klooster omgebouwd tot de huidige woningen, studentenkamers en kantoren.

Bouwtekeningen
Voorgevel
klik hier voor de blauwdruk
Zijgevels
klik hier voor de blauwdruk
Doorsnedes
klik hier voor de blauwdruk
Beganegrond
klik hier voor de blauwdruk
2e verdieping
klik hier voor de blauwdruk
Kelders
klik hier voor de blauwdruk

Schoolsoorten waar Ursulinen les gaven
Schooltype
Herkomst leerlingen
Periode
Locatie
Bewaarschool 4-6 jarigen
Breukelen
Sinds 18 mei 1908
In de pastorie van de H.Hart
1 jaar later naar de Angelaschool verhuisd
Leerschool 6-12 jarigen
Breukelen
Sinds 17 mei 1909
In de Angelaschool
Voorbereidend jaar naar kweekschool 13 jaar
Pensionaires
Sinds 11 sept 1911
werd in 1921 omgezet in ULO
In het Kloostergebouw
ULO 13-16 jarigen
(ULO en MULO zijn twee afkortingen voor hetzelfde schooltype)
Pensionaires
Sinds 1921
1 sept 1949 werd deze ULO opgeheven
In de Angelaschool
Vanaf 7 jan 1932 eigen gebouw achter het klooster: Mariaschool
MMS 13-16 jarigen
Boxtel, Liempde, Vught, Esch
Sept 1947 totdat het schooltype verdween door de Mammoetwet in 1968
Mariaschool
Kweekschool 14-16 jarigen
Pensionaires
Sinds 11 sept 1911
Geld van regering droogde op rond 1936
1938 einde kweekschool
In het Kloostergebouw
HAVO Bracbant 13-18 jarigen
Voor het eerst ook jongens
Sept 1968
Mariaschool en in het klooster
Verzorging van bejaarde zusters

1969 tot vertrek van zusters in 1985
Klooster oostvleugel

Het gebouw was in 1911 groot en modern ingericht. Er was stromend water, verwarming en zelfs elektriciteit. De Ursulinen hebben veel geld en menskracht geïnvesteerd in het onderwijs.
In 1909 werd de Angelaschool gebouwd door de zusters. In 1910 een herenhuis en een boerderij tegen het Smalwater aan. In 1911 het klooster.
De architect heet Leo Goijaerts. Zie aparte pagina over hem.
Michaël Bedeaux was een grote Tilburgse aannemer.
Het grote gebouw werd in korte tijd neergezet.
21 maart 1910 werd gekozen welke aannemer het gebouw mocht neerzetten.
11 september 1911 sliepen zusters en kwekelingen voor het eerst in het gebouw.

Rondom het gebouw ligt nog afval van de bouwers. We kijken vanaf het oosten, tegenwoordig staat de kapel tegen deze gevel aangebouwd. klik hier voor grotere foto

Maandag 18 september 1911 werd het klooster ingewijd door Pastoor Eras.
Zie onderstaand verslag in de krant “Centraal Brabant”.
De verslaggever heeft diverse namen niet helemaal juist gespeld. In de rechterkantlijn hebben we de juiste spelling vermeld.

INZEGENING DER R. K. KWEEKSCHOOL TE BOXTEL
Eenige weken geleden werd in alle stilte
de kapel en het nieuwe St.Ursulaklooster
in de parochie Breukelen te Boxtel, door
den ZeerEerw. Pastoor J.Eras ingezegend.
Maandagmorgen had de inzegening plaats
in de daaraan verbonden R. K. Kweek-
school voor onderwijzeressen en der gebou-
wen door de kweekelingen bewoond.
Sedert acht dagen zijn de klassen hervat.
De nieuwe kweekschool telt 89 leerlingen,
80 internen en 5 externen, (3 cursussen en
2 voorbereidende klassen)
Voor de plechtige inzegening waren ver-
schillende onderwijsautoriteiten uitgenoodigd
o.a. Mgr. A. F. Diepen als inspecteur van
het katholiek onderwijs, doch tot zijn leed-
wezen was hij verhinderd deze plechtigheid
bij te wonen.
De Eerw. Zusters wilden aan deze plech-
tigheid slechts een stil, huiselijk karakter
geven, daarom waren de autoriteiten van
Boxtel, geestelijke of werledlijke, niet genoo-
digd. Tegenwoordig waren bij de plechtig-
heden alleen het kerkbestuur der parochie
Breukelen, waartoe het klooster behoort, en
de kapelaan dier parochie, de WelEerw. Heer
Nuijens. Voorts de vroegere kapelaans der
parochie, de ZeerEerw. Heeren H.J. v.
Duren, pastoor te Esch en H.J.M. Don-
ders, kapelaan te Woensel en de vroegere
rectoren der Eerw Zusters Ursulinen, de
WelEerw. Heeren A. Welten en F. v. Zee-
land en de tegenwoordige rector, de Zeer
Eerw. Heer F.Meijring. Van het leekenon-
derwijspersoneel waren tegenwoordig de hee-
ren H.Hendriks te Boxtel, E. Tervooren,
Vught en mej. Mesenig.
Ook de vroegere directice der Kweek-
school te Vught (Mariaoord) Mère Joseph
en de provinciale overste Mère Augustine,
waren voor deze plechtigheid overgekomen.
Nog waren tegenwoordig de heren Goy-
aards, architect, Bedoux en Van Eijck, aan-
nemers en v.d. Biggelaar opzichter van
den bouw.
Om halttien werd in de kapel het H.Mis-
offer opgedragen door den ZeerEerw. Heer
J. M. Eras, pastoor der parochie Breuke-
len geassisteerd door zijn beide broeders,
de ZeerEerw, heeren H.M. Eras, pastoor
te Berkdijk en A.P. Eras, pastoor te Til-
burg.
De geheele communauteit, de kweekelingen
en de genoodigden woornden het H. Mis-
offer bij.
Het zangkoor der Eerw. Zusters zong op
zeer verdienstelijke wijze de Mis ”Salve Re-
gina”van Stähle.
Na de H. Mis werd door den celebrant
het “Veni Creator”aangeheven, dat door
het koor der Zusters werd voortgezet. Na
de verschillende liturgische gebeden trok de
stoet processiegewijze, met het kruis voor-
op, naar de verschillende schoollocalen. In
de gymnastiekzaal had de wijding plaats van
het kruis, als het “librum vitae”, het boek
des levens. Dan bidt de priester, dat de
kinderen mogen leeren uit dit verheven boek,
dat gaat boven alle aardsche wijsheid. Ver-
volgens werden de andere lokalen, slaapza-
len, refter enz. ingezegend, waarna de stoet
terugkeerde in de kapel.
Hier hield nu de ZeerEerw. Heer pastoor
J.Eras, een prachtige rede tot de Zusters
en de kinderen.
“Gratias agamus Domino Deo nostro”,
aldus begon de gewijde redenaar Laten wij
den Heer dank brengen voor het grootsche
werk, dat heden hier is voltrokken. Dezen
morgen heb ik het H. Misoffer opgedragen
om God dank te zeggen voor de grootsche
stichting, hier gewrocht, en vooral toen ik
de prefatie zong en gekomen was bij de
woorden: “gratias agamus Domino Deo
nostro”, toen voelde ik dat zóó innig, dat
ik er met recht aan kon toevoegen: “vere
dignum et justum est”, ja, het is waarlijk
billijk en rechtvaardig. Laten we den Heer
dank zeggen voor het groote werk, dat hier
onder zijn leiding is tot stand gekomen en
we mogen zeggen: Gelukkig tot stand ge-
komen, zonder noemenswaardige ongevallen.
Spr ging nu in het kort na de wordings-
geschiedenis dezer grootsche stichting: Het
was op den Paasch-Zaterdag 1905 toen in
de kerk van het H.Hart voor het altaar
van O. L. Vr. van Altijddurenden Bijstand
het zaadkorreltje is uitgestrooid, uitgestrooid
door Gods Voorzienigheid, door de hand
van kapelaan H. J. Donders, toenmaals ka-
pelaan aan de kerk, en de tegenwoordige
Moeder-Overste Mère Joseph. Kapelaan Don-
ders was de man, die het werktuig was in
de hand van Gods Voorzienigheid. Hij zaai-
de het nederige korreltje, dat thans is ge-
worden een machtige cypres, onder wiens
schaduw nu werken heilige vrouwen, na-
volgsters der H. Ursula.
Patoor Eras spoorde de Eerw. Zusters
aan, God niet allen te bedanken met woor-
den, doch Hem dagelijks dank te zeggen
door haar goede werken.
Als pastoor der parochie van het H.Hart
dankte hij de Zusters voor hetgaan zij de
laatste 6 jaar reeds gedaan hebben voor het
welzijn der kinderen in de dagscholen, hij
dankte haar ook in naam van al zijn pa-
rochianen.
Ik wensch u toe, Eerw. Zusters, dat de
zegen van het Allerh. Hart van Jezus, aan
wien deze parochie is toegewijd, nederdale
op u. Verwacht geen dank voor uw werken
van deze wereld, dit zou ook niet goed
zijn, want dan zou op u van toepassing zijn
het woord: zij hebben hun loon reeds ont-
vangen op deze wereld. Maar in den hemel
zult gij, Zusters, het loon vinden dat Chris-
tus u zal geven.
Vervolgens spraak pastoor Eras eenige
woorden tot de Kweekelingen. Gij zijt hier
toevertrouwd aan deze engelen van liefde,
weest haar onderdanig en gehoorzaam.
Na de toespraak van pastoor Eras wer-
den de genoodigden in de receptiezaal ont-
vangen en vereenigde hen een gezellige
lunch.
De ZeerEerw. Heer F. Meyring, rector
van het klooster, bracht een toost uit op
pastoor Eras en dankte hem namens de Zus-
ters voor al hetgeen hij gedaan heeft voor
de totstandkoming van dit huis. De Zusters
zullen hem immer dankbaar zijn door haar
gebed. Spr. sprak den wensch uit, dat pas-
toor Eras nog lange jaren getuige moge zijn
van den steeds toenemenden bloei en groei
der Kweekschool.
Natuurlijk was het Maandag ook voor de kweekelingen een feetsdag.
De plechtigheid werd besloten met een
Lof en “Te Deum”.

18 september 1911 (krant is van 20 sept 1911)

Goij-
aerts, , Michaël Bedaux

J.G.E. Stehle.

In hun eigen kroniek schrijven de zusters over 1907

In een uit 1925 daterende gemeentegids lezen we over dit complex het volgende: “Het Ursulaklooster te Boxtel staat bekend als een der fraaiste nonnenkloosters in den lande. Het heeft in zijne Kweekschool uitstekend modern ingerichte lokalen, zowel voor het geven van lessen als voor andere doeleinden. Door de gehele inrichting is elektrische verlichting, centrale verwarming en ene eigen drinkwaterleiding aangelegd. De gezonde, vrije ligging, niet bekneld door de drukke straten en aangrenzende gebouwen, waarborgt de hygiënische opvoeding der kwekelingen. Zowel in- als uitwendig is het pensionaat St.Ursula, dat gelegen is naast de Rooms Katholieke Kerk te Breukelen, een bezichtiging overwaard.”

Naast het kloostergebouw waren er veel bijgebouwen.

Kapel
In 1926 werd de kapel bijgebouwd.
Blauwdrukken door architect Caspar Fransen uit Roermond
7 augustus 1926 tekende de aannemer (Cuppen en zoon uit Horst Sevenum) op de bouwtekening, als bewijs dat hij de opdracht aannam. Opzichter tijdens de bouw was Egbertus Maats uit Sittard.
21 oktober 1926 werd de eerste steen voor de kapel gelegd door pastoor Eras.

Kwekelinge Catharina Smolders schreef een brief aan Monseigneur Diepen die de kapel inzegende op 5 oktober 1927.
Omdat de architect Leo Goijaerts in 1918 overleden was, kozen de zusters een andere architect om de kapel te tekenen. Dat werd architect van Gaal uit Nijmegen. Deze kwam nog jaren elke maand een paar keer per trein naar Boxtel.

Bouwtekeningen
Voorgevel
klik hier voor de blauwdruk
Beganegrond
klik hier voor de blauwdruk

De kapel staat kort achter de houten villa (Baroniestraat 18).
Tegenwoordig is de begane grond van de kapel gebruikt voor dans- en muziek-lessen. Op de 1e en 2e etage zijn woningen.

Mariaschool
In 1931 werd een apart schoolgebouw voor de ULO-leerlingen neergezet op het achter terrein. Dit gebouw stond bekend als de Mariaschool en is daarna meerdere malen vergroot.
7 januari 1932 wijdde rector Vissers de nieuwe MULO in. De school telde toen vooral pensionaires als leerling. Er waren weinig Boxtelse meisjes op deze school.

Houten villa
Waarschijnlijk in 1925 lieten de Ursulinen een luxe houten huis bouwen wat bekend stond als de houten villa. Zie verder Baroniestraat 18.

Vanaf 1911 tot ong 1955 heeft er een hoog hekwerk om het klooster gestaan.
Nadien zijn de natuurstenen koppen in de tuin van Villa Catherina aan de Bosscheweg terecht gekomen.

Kunstwerken

In augustus 1989 werd er een kunstwerk voor de hoofdingang gebouwd door de Boxtelse kunstenares Antonie Eikemans. Het kunstwerk functioneert als ontmoetingsplaats.

De ouders van zuster Gertruud schonken haar een antiek houten kruisbeeld.
Dat heeft lang op de Angelaschool gehangen, zodat de zuster het vanuit haar raam kan zien hangen.
Weer en wind zouden op den duur het beeld ernstig beschadigen. Daarom nam stichting Hartje Boxtel in 1987 het initiatief om een kunstof-kopie van het beeld te gieten.
Het houten kruis hangt tegenwoordig in de Petruskerk. De kopie van kunsthars hangt op het kerkhof rondom de Petruskerk.

De zusters lieten in 1908 de Angelaschool bouwen. Zie aparte pagina over Baroniestraat 41.
Ten oosten daarvan lieten ze in 1909 een herenhuis bouwen. Zie aparte pagina over Baroniestraat 39.
Tegelijk werd de boerderij en de grote brug aanbesteed. Zie Baroniestraat 20
Ten westen daarvan liet de pastoor Villa Eras bouwen voor zijn schoonzus die weduwe was geworden. Zie aparte pagina over Baroniestraat 43.

Verder lezen:
-Over kloosterordes waaronder de zusters Ursulinen schreef Hans Pel het boek “Dienstbaar en Gedreven”