Notitieblok door Piet Dorenbosch
achterkant vel B11
De hierbij in Noord- Brabant gevolgde regel schijnt te zijn, dat eerst de
broers en zusters van de moeder en daarna die van den vader aan de beurt zijn.
Ook is de traditie algemeen, dat de dode voorrang boven de levende heeft.
Wanneer er een broer of zuster der ouders overleden is, een der grootouders of
de vader, een eerder geboren broertje of zusje, dan krijgt de kleine in afwijking
van elke andere geldende regel de naam van de overledene. Terstond daarna
wordt de normale volgorde van naamgeving hersteld.
Echter speelt niet allen de natuurlijke familieband een rol, maar bij
het Katholieke deel der bevolking ook de geestelijke band, die uit het peter- en
meterschap ontstaat. Doorgaans maakt het praktisch geen verschil, omdat in beide
gevallen dezelfde rangore bestaat en de grootouders dus tevens peter en meter zijn—-
Op de bovenstaande regels wordt uitzondering gemaakt door het vernoemen,
niet naar een natuurlijk of geestelijk familielid, maar naar een patroon……
Ook bij deze naamgeving speelt de traditie een rol. Het meest voor de hand liggend
is de patroon der parochie te kiezen, maar meestal laten de ouders een persoonlijke voorkeur
gelden en kiezen zij den heilige van de dag of in wiens octaaf het kind geboren is, of hem,
die het bijzonder voorwerp van hunne devotie is——
Br H II 1950 F Smulders: Veken en IJnde
p81 Bij veldnamen en plaatsaanduidingen treft men het woord “veken” en “ijnde” veel
aan in de 14e en 15e eeuw. De familienaam Vekemans, van der Veken, Vanvekens, van
Akkerveken, zijn eveneens met dit “veken” samengesteld. De betekenis is: hek
of slagboom.
B12 Vrijbankjes
Br H II 1950 p13 C. A Kuysten: De Vrijstaat in Eindhoven p 13
p. 14 De naam Vrijstraat —– geeft aanleiding tot zeer voor de hand liggende
gissingen, dezelfde waartoe de namen als Vrijerslaantje en Jufferslaantje in
ander plaatsen leidden. Zo simplistisch is de zaak echter niet. Dit blijkt uit
oudere schrijfwijzen, die helaas slechts zeer zelden genoteerd zijn. Voor het jaar
1447 komt Vrijestraat 2)
( 2) Nieuwe catalogus van Oorkonden en Handschriften van het Provinciaal
Genootschap, No 133)
voor, en in 1569 Vrijckstraet, In plaats van het doorzichtige woord
vrij hebben we nu te maken met het woord vrijck, dat in het geheel geen aanwijzing
geeft. Een punt van vergelijking bieden intussen de woorden Vreek, gehucht onder Deurne
en het Vrijkesven onder Mierlo. De naam Vreek onder Deurne luidde oorspronkelijk
Vredewijk 3)
( 3) HN. Ouwerling, Geschiedenis der dorpen en heerlijkheden Deurne, Liessel en
Vlierden. Helmond (1933) pag 80)
en was de plaats, waar oudtijds de volksvergadering onderlinge geschillen beslechtte
en “in vrede legde”—— Het Vrijkesven is zeer waarschijnlijk het ven bij de
Vrijk = vredewijk, waar de oude bewoners van Mierle en Geldrop hun geschillen
beslechtten.
Aan de hand van deze gegevens ligt de veronderstelling voor de hand dat de Vrijstraat is aangelegd in
de Vredewijk, toen deze zijn betekenis verloven had. Dat tijdstip valt voor Eindhoven vóór het midden van de
vijftiende eeuw, in welke tijd Philips de Goede de vroedschappen instelde, omdat het
voor de stedelingen te bezwaarlijk werd telkens terugkerende volksvergaderingen bij te wonen.
Transcriptie en redigeren: oktober 2024 Hans Mestrum m.b.v. Transkribus
