Notitieblok door Piet Dorenbosch
achterkant vel B54
…Tongerlo als tiendheffer was niet de grondheer van Tilburg, De
hertog van Brabant, als opvolgen van de oude heren van Tilburg, was de
grondheer. De meeste Tilburgse bedrijven ook die van Tongerlo waren
dan ook hertogelijke cijnsgoederen….. Maar niet Tongerlo, maar
de hertog van Brabant heeft de meeste Tilburgse gronden aan boeren uitgegeven
tegen een grondcijns in de 13e en 14e eeuw. De tiend…… diende
voor het onderhoud der parochiekerk, van de pastoor en werd soms
gedeeltelijk voor de armen bestemd.
Br H X ’58 De tienden in Veghel en de bezitters daarvan (Dr A. Meuwese)
p. 12 Naast de oude tienden had men de persoonstienden. Deze worden zo
genoemd om dat ze toekwamen aan de persoon van de parochie. Voor
de Reformatie werden die tienden jaarlijks door de persoon of door zijn
rentmeester verpacht. Onmiddellijk na de vrede van 1648 zijn ze aange-
slagen door het Land, ze werden voortaan beheerd door de rentmeester der
geestelijk goederen…..
De persoon der parochie was dikwijls een priester, die elders een geestelijk waardig-
heid bekleedde, dikwijls ook was het een leek, aan wie het personaatschap met
zijn tienden, hetzij door erfenis, hetzij door aankoop, gekomen was. Zij
moesten aan de priester, die de bediening van de parochie waarnam, een
deel van hun tienden afstaan. Verder moesten zij uit hun tienden het
onderhoud en de reparatie van de kerk bekostigen.
p 14 [In 1648 aanvaardden de Staten] de plicht, om voor het onder-
houd der kerk te zorgen…. [Dat gebeurde echter vrij wel niet……]
In 1820 heeft het land de onderhoudsplicht van kerk en toren afgekocht
tegen een som van f 11.300,-…..
In het begin van de 20e eeuw, omstreeks 1910, is met hulp der gemeente
de tiendplicht afgekocht.
B55 Gemonde
Br H IX ’57 p 12 F W Smulders: Overzicht der gemeyntes in ‘t kwar-
tier Oosterwijk
p 16 …….Verder was er nog [in St. Michiels Gestel] een gemeynt van
Ruimel en Gemonde, waarvan geen uitgiftebrief bestaat en wellicht
nooit bestaan heeft. Deze lag in die twee herdgangen Rumel en
Gemonde
p. 17 De Bodem van Elde heeft niets te maken met de
gemeyntes van Tede, Ruimel en Gemonde. Wel waren de Gestelaars,
woonende aan de Oost- en Noordkant van de Dommel, gerechtigd in de
Bodem van Elde samen met enige buurten van drie andere dorpen.
Maar men moet alles niet door elkaar klutsen. De Bodem van
Elde lag overigens buiten St. Michiels Gestel.
Tenslotte komen we bij Bokstel. Daar waren (afgezien van de Bodem
van Elde in ‘t oosten van Bokstel) drie gemeyntes.
Br H. II 58 p 77 Oude kapellen in N. Brabant II W. H Th Knippenberg
p 80 Gemonde, gem. Boxtel. Het St. Antonius en St Sebastianusgilde
wordt reeds in 1650 als een gilde genoemd (20, I, p. 67-70). Het
Liefdegesticht, in 1865 opgericht, is toegewijd aan de H. Antonius Abt
(40, III, p 715) [Schutjes]
p81 Liempde. In de buurt de Slophoos stond “van oudster” een St Antonus
kapel, die echter voor 1870 afgebroken was (40, IV, p 695, nota 2) [Schutjes]
Jaarverslagen 1973 Provinciaal Genootschap
p10 Noordbrabantsmuseum p. 18 Archeologie. Gemonde (Gem. Boxtel)
verzameling romeinse vondsten afkomstig uit de collectie Beekvliet
en opgegraven tijdens het onderzoek van de voormalige kerk op
de Hogerd te Gemonde.
Transcriptie en redigeren: december 2024 Hans Mestrum m.b.v. Transkribus
